Παρασκευή 5 Φεβρουαρίου 2021

Σκότος από καθέδρας, Ή ποιός είναι ο Βασίλειος στους "Φυγάδες" του Καβάφη

 Πήρε χρόνια να βρω το τεκμήριο...αλλά κάλιο αργά παρά ποτέ...Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή και πρώτα το ποίημα του Καβάφη που αποτελεί την πέτρα του σκανδάλου.Η παραδοχή είναι η πανταχού ομολογημένη βαθιά ιστορική γνώση του ποιητή και ότι η κάθε λέξη έχει σημασία και 
τίποτα περιττό ή αβάσιμο δεν έχει θέση.Γνωστή η μαρτυρία του Σαρεγιάννη για την απόδειξη πως το χειμώνα που έγινε η μάχη της Μαγνησίας ήταν δυνατό να υπάρχουν τριαντάφυλλα στη Μακεδονία.Οι "Φυγάδες" (1914-δεν ανήκει στα 154 του "κανόνα" αλλά στα αδημοσίευτα από τον ίδιο "ανέκδοτα ή κρυμμένα"όπως τα ονόμασε ο εκδότης) σαφώς χρονολογικά διαδραματίζονται στην βυζαντινή επόχή.Το ερώτημα είναι πότε, μέσα στα χίλια και πλέον χρόνια του βυζαντίου;


«Φυγάδες»

Πάντα η Αλεξάνδρεια είναι. Λίγο να βαδίσεις
στην ίσια της οδό που στο Ιπποδρόμιο παύει,
θα δεις παλάτια και μνημεία που θ’ απορήσεις.
Όσο κι αν έπαθεν απ’ τους πολέμους βλάβη,
όσο κι αν μίκραινε, πάντα θαυμάσια χώρα.
Κ’ έπειτα μ’ εκδρομές, και με βιβλία,
και με σπουδές διάφορες περνά η ώρα.
Το βράδυ μαζευόμεθα στην παραλία
ημείς οι πέντε (με ονόματα όλοι
πλαστά βεβαίως) κι άλλοι μερικοί Γραικοί
απ’ τους ολίγους όπου μείνανε στην πόλι.
Πότε μιλούμε για εκκλησιαστικά (κάπως λατινικοί
μοιάζουν εδώ), πότε φιλολογία.
Προχθές του Νόννου στίχους εδιαβάζαμε.
Τι εικόνες, τι ρυθμός, τι γλώσσα, τι αρμονία.
Ενθουσιασμένοι τον Πανοπολίτην εθαυμάζαμε.
Έτσι περνούν οι μέρες, κ’ η διαμονή
δυσάρεστη δεν είναι, γιατί, εννοείται,
δεν πρόκειται να ’ναι παντοτινή.
Καλές ειδήσεις λάβαμε, και είτε
από την Σμύρνη κάτι γίνει τώρα, είτε τον Aπρίλιο
οι φίλοι μας κινήσουν απ’ την Ήπειρο, τα σχέδιά μας
επιτυγχάνουν, και τον ρίχνουμεν ευκόλως τον Βασίλειο.
Και τότε πια κ’ εμάς θά ’ρθ’ η σειρά μας.

Διαβάζοντας το, ακόμη και με τις ιστορικές γνώσεις λυκείου οι λέξεις "λατινικοί" και "Ήπειρος" σε οδηγούν να προσεγγίσεις το χρόνο.Η πρώτη τουλάχιστον μετά το 1054 (σχίσμα) και η δεύτερη μετά την άλωση του 1204 και τη δημιουργία του Δεσποτάτου.Όμως υπάρχει και κείνος ο άβολος...Βασίλης.
Κι εδώ αρχίζουν τα δύσκολα.
Ο Γ.Σαββίδης καθηγητής πανεπιστημίου,κάτοχος του αρχείου Καβάφη-τότε-πρώτος εκδότης του ποιήματος και διαπρεπής "καβαφιστής" στο εκτενές σχόλιο του αφού προσδιορίσει τον χρόνο το 867 με την άνοδο στο θρόνο του Βασιλείου Α' ιδρυτή της Μακεδονικής δυναστείας και 869 με την καθαίρεση και εξορία του πατριάρχη Φωτίου παραβλέποντας απόλυτα και τους Λατίνους και την Ήπειρο αναφέρει:

"...Αλλά πβ.την πτυχιακή εργασία του Κ.Δημάδη,"Ποιός ο "Βασίλειος" στους "Φυγάδες" του Καβάφη"
Νέα Εστία 15/11/1972,1688-1692 που υποστηρίζει χρονολογική μετάθεση στον 14ο αιώνα.Ας προσθέσω πως αρμοδιότεροι ιστορικοί του Βυζαντίου(Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, Ι.Καραγιανόπουλος, Αγγελική Λαΐου και Νίκος Σβορώνος),τους οποίους κατά καιρούς συμβουλεύθηκα προφορικώς,δεν εφώτισαν καλύτερα το ποίημα."

Λοιπόν τέσσερεις Βυζαντινολόγοι παγκόσμιου κύρους δεν φωτίζουν,ένας φοιτητής με πτυχιακή εργασία κάτι λέει αλλά ο Σαββίδης απαξιώνει και απλώς αναφέρει την εργασία και παρουσιάζει την δική του έωλη εκδοχή που θα αντιγράφουν όλοι οι επόμενοι ακόμη και ο Ντελόπουλος στο "Καβάφη Ιστορικά και άλλα πρόσωπα"
Για την ιστορία να πούμε ότι ο Κ.Δημάδης φοίτησε στο πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης-πιθανό ο Σαββίδης να ήταν καθηγητής του-συμμετείχε στην ομάδα εργασίας του Κριαρά για το Μεσαιωνικό Λεξικό και διέπρεψε φυσικά στο εξωτερικό (νομίζω κυρίως Γερμανία-Ολλανδία) ως πανεπιστημιακός, διότι κατά  τα γνωστά "κανείς προφήτης στο τόπο του" και"η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της..." 

Η εργασία του Δημάδη δημοσιεύτηκε στο τεύχος 1089/15-11-1972 της Νέας Εστίας.Το ΕΚΕΒΙ είχε ψηφιοποιήσει τα περιοδικά λόγου, αλλά Ω!! του θαύματος το 1089 λείπει.Από το τχ.1088 πάει στο 1092
Όμως ο επιμένων νικά και σας παρουσιάζω με καμάρι και αποκλειστικά τη δημοσίευση.Επίσης γνωρίζω πως δεν θα τη διαβάσετε ολόκληρη παρόλο που οι ελλείψεις σας στην Ιστορία είναι τερατώδεις και νομίζετε ότι η επανάσταση του 1821 απελευθέρωσε την Ελλάδα και ετοιμάζεστε να μου ντυθείτε τσολιάδες και Αμαλίες για να γιορτάσετε με τη Γιάννα τα 200 χρόνια παραμυθιού.

Τελικά με ακλόνητα επιχειρήματα ο Κ.Δημάδης αποδεικνύει ότι ο περιλάλητος Βασίλειος είναι ο Βασίλειος  Α' Μεγαλοκομνηνός (1332-1340) της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.Πεντακόσια χρόνια μετά από τον προσδιορισμό του Σαββίδη και των αντιγραφέων αυτού.









Υ.Γ. Σχετικά με τον Καβάφη και το έργο του υπάρχουν πολλές πλάνες ή συνειδητά ψεύδη από "αυθεντίες" καβαφιστές, οι οποίες παρότι έχουν τεκμηριωμένα και αδιαμφισβήτητα ανασκευαστεί συνεχίζουν να παρουσιάζονται και να κυριαρχούν.Π.χ. από ποιό ιστορικό πρόσωπο εμπνέεται την "Σατραπεία",ή ότι ο Αλέκος Σεγκόπουλος ίσως ήταν γιός του....