Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2014

Ο Ποιητής Φερεϋντούν Φαριάντ-(FARYAD FEREYDOUN 1949-2012)

Αφιερωμένο στους Σύρους πρόσφυγες

Κανένα βιβλίο του δεν κυκλοφορεί ούτε να βρω μπορώ σε παλαιοβιβλιοπωλεία.

 Ταξίδεψε πολύ, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στη Γερμανία, πάντα όμως «παράνομος» κυνηγημένος και με το φόβο στην ψυχή. Κι όταν κάποτε το 1980, έφθασε στη Σάμο, είχε την τύχη να γνωρίσει τον Γιάννη Ρίτσο. Ο ποιητής της ρωμιοσύνης τον έπεισε να μείνει στην Ελλάδα και από τότε η ζωή του άλλαξε. 
Ο Φερεϊντούν Φαριάντ αγάπησε τους Έλληνες περισσότερο απ’ ό,τι αγαπούσαν οι ίδιοι τον εαυτό τους. Έγραψε γι’ αυτούς, μετέφρασε τους σπουδαιότερους ποιητές της Ελλάδας στην Τεχεράνη και τους σπουδαιότερους της Περσίας στην Αθήνα.
Πέρασε πολλά, στα Κάτω Πατήσια που έμενε δίχως χαρτιά και άδεια παραμονής. Ένιωσε το ρατσισμό των ελληναράδων πάνω του, αλλά δεν παρέδωσε τα όπλα. Σπούδασε αρχαία και νέα ελληνικά, έγραψε ποίηση, έκανε μεταφράσεις, μέχρι που τιμήθηκε με το Βραβείο Άντερσεν και τα κρατικά βραβεία του Ιράν και της Ελλάδας για τις μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων. Κανείς, όμως, δεν  γνώριζε πως αυτός ο πρόσφυγας, που έμενε σ ένα κρύο υπόγειο δίχως χρήματα, αλλά με περισσή αξιοπρέπεια, ήταν ο σπουδαίος φιλέλληνας ποιητής της Περσίας. Ο Αντώνης Σαμαράκης, ο Τίτος Πατρίκιος, ο Γιάννης Ρίτσος, η Κατερίνα Ρουκ, η Μελίνα Μερκούρη, και κάποιοι άλλοι, βοήθησαν και μετά από χρόνια ταλαιπωρίας και διώξεων πήρε την ελληνική υπηκοότητα.
 Πέθανε, όμως, τον Φεβρουάριο του 2012, λίγες μέρες μετά το θάνατο του σκηνοθέτη Θόδωρου Αγγελόπουλου, ο οποίος τον είχε συμπεριλάβει στο καστ της καινούργιας του ταινίας, όπου θα έπαιζε το ρόλο ενός πρόσφυγα. (εφημ.ΕΠΟΧΗ)




Στα ελληνικά είχαν βγει τα παρακάτω βιβλία του: Όνειρα με Χαρταετούς και Περιστέρια, (εκδόσεις Κέδρος, 1988), που έχει διακριθεί με το βραβείο Άντερσεν, «Ουρανός χωρίς Διαβατήριο», (εκδόσεις Γνώση, 1995)  και «Ιστορίες από τον Παράδεισο», (εκδόσεις Αρμός, 1997)

Παράρτημα 1-στίχοι μαζεμένοι από το δίκτυο




Πατρίδα μου είναι
ένας ουρανός χωρίς διαβατήριο,

χωρίς πύλη.

Μπαίνω απ’ τον αέρα


****



Επαναστάσεις, πόλεμοι, πραξικοπήματα,
και πάλι, και πάλι, και πάλι.

Κι ένας τυφλός ζητιάνος

μ' ένα κλουβί πουλιού στο χέρι

περνάει χτυπώντας το ραβδί του

στο σκοτεινό δρόμο.


***



Πικρή ξενιτιά.
Ούτε γράμμα, ούτε χτύπημα της πόρτας.

Τίποτα.

Ένα σπουργίτι

κάθισε στο παράθυρό μου

μ' ένα στίχο της Σαπφώς

στο ράμφος του.


***


Μιλάω στα δέντρα περσικά
Εγώ είμαι ξένος.

Μιλάω στα δέντρα περσικά.

Τα δέντρα μού αποκρίνονται.

Μέσα σ' αυτή τη συγγένεια

δεν είμαι ξένος 


***

Εγώ κοιμάμαι.
Οι λέξεις αγρυπνούν

Σχηματίζουν στον ύπνο μου

πουλιά και δέντρα.

Ξυπνώ

Ούτε πουλί ούτε δέντρο.


***


Φυλακισμένα ποιήματα χρόνια και χρόνια.

Οι λέξεις αιωρούνται σαν ανεκπλήρωτες
επιθυμίες.
Περιμένουν.


***


Τα χρόνια περνούν.

Ο ήλιος, με τον ίδιο ρυθμό,
ανοιγοκλείνει τα παράθυρα.
Παιδιά γεννιούνται.
Οι μέρες κυκλοφορούν με τρίκυκλα.
Γερνάμε.


***


Ερειπωμένος κόσμος,

καμένη ιστορία,
αρχεία πεταμένα στους δρόμους
χωρίς άλογο, χωρίς τροχό, χωρίς σημαία.
Κι ένα κοτσύφι
μάταια προσπαθεί
να θυμηθεί το τραγούδι του


***


Όλα μου τα ταξίδια εσύ.

Όλες μου οι θάλασσες εσύ.
Όλα μου τα ναυάγια εσύ.
Όταν σε συλλογιέμαι
ένας άνεμος με παίρνει
μαζί με το κρεβάτι μου
χωρίς πυξίδα, χωρίς τιμόνι, χωρίς πανί.








"Η πανάρχαια και μακρινή χώρα μου, η Περσία, είναι πατρίδα μαγικών παραμυθιών. Ο πονεμένος λαός της βασανισμένης αυτής χώρας, στο πέρασμα των αιώνων, για να εκφράσει τα όνειρα και τις επιθυμίες του – σε πείσμα των ταπεινώσεων και των αδικιών, που του έχουν επιβληθεί από ξένους και ντόπιους τυράννους – βρήκε καταφύγιο στη δημιουργία παραμυθιών κι ιστοριών." - Φ.Φ

7 σχόλια:

  1. Επειδή με συγκίνησε η αναφορά σου στο Φαριάντ, Λύσιππε, και επειδή είμαι συλλέκτρια στίχων εξαιρετικών,
    ποιητών σπάνιου ήθους, επίτρεψέ μου να συνεισφέρω μερικούς στίχους του από τα κιτάπια μου,
    μεγαλειώδεις στην (φαινομενική) απλότητά τους, που λένε πολλά παρά τη συντομία τους:


    1. Τη γλώσσα της ποίησης την έμαθα
    απ' τ' άστρα, απ' τα πουλιά, απ' τα φύλλα
    κι απ' τους πλανόδιους τροχιστές.
    Φερεϊντούν Φαριάντ, Oυρανός χωρίς διαβατήριο

    ~ ✾ ~

    2. Καλύπτω τις τρύπες
    με φεγγάρι, με ποιήματα
    ή με τα φιλιά σου.
    Φερεϊντούν Φαριάντ, Oυρανός χωρίς διαβατήριο

    ~ ✾ ~

    3. Πικρή ξενιτιά.
    Ούτε γράμμα, ούτε χτύπημα της πόρτας.
    Τίποτα.
    Ένα σπουργίτι
    κάθισε στο παράθυρό μου
    μ' ένα στίχο της Σαπφώς
    στο ράμφος του.

    ~ ✾ ~

    4. Τα χρόνια περνούν.
    Ο ήλιος, με τον ίδιο ρυθμό,
    ανοιγοκλείνει τα παράθυρα.
    Παιδιά γεννιούνται.
    Οι μέρες κυκλοφορούν με τρίκυκλα.
    Γερνάμε.

    ~ ✾ ~

    5. Over Teheran

    Ξένος του γαλάζιου.
    Ξένος των νερών.
    Στη γη πεσμένα
    πέντε μήλα.
    Πού να πάω;

    ~ ✾ ~

    6. Khoramshahr, Iran

    Καυτό μεσημέρι.
    Φλυαρίες των σπουργιτιών.
    Πέτρες.
    Ένα φύλλο αδιάθετο πέφτει.
    Εγώ συλλογιέμαι
    το Χοραμσάρ.

    ~ ✾ ~

    7. Η μοναξιά μ' έφερε κοντά στα πουλιά.
    Μ' έμαθε να πετάω.

    ~ ✾ ~

    8. Φύτεψα λέξεις στο χαρτί
    Φύτρωσε ένα δέντρο με πλατιά φύλλα.

    ~ ✾ ~

    9. Στον μαυροπίνακα της νύχτας
    μ' ένα κομμάτι κιμωλία γράψε:
    φως, φως, φως.
    Ποιητής είσαι.

    ~ ✾ ~

    10. Ούτε φεγγάρι, ούτε άστρο, ούτε τριζόνι.
    Κλείσιμο δίχως τοίχους.
    Με την αιχμή του μολυβιού μου
    ανοίγω μια τρύπα στη νύχτα.
    Εκτινάζεται φως.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστούμε θερμά για τη πλούσια συνδρομή Rosa.
      Προφανώς είσαι από τους τυχερούς που ΄έχει βιβλία του

      Διαγραφή
  2. Καλησπέρα, Lysippe!!!... Πολύ καλό αφιέρωμα!

    Παραθέτω, από παλιά μου ανάρτηση, κι ένα απόσπασπασμα από το βιβλίο του " Όνειρα με Χαρταετούς και Περιστέρια", ένα κείμενο που το δίδαξα παλιότερα πολλές φορές στους μαθητές μου":

    -Φερεϋντούν Φαριάντ: «Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια»…
    (απόσπασμα)

    «Οι βροχοσταγόνες του μεγάλου συννεφόδεντρου γέμισαν όλο τον ουρανό με μικρά πράσινα λιόφυλλα. Τα φύλλα τύλιξαν ολόγυρα τ’ αυτόματα και τα ντουφέκια και τα έκαναν σαν ανάλαφρα κλωνάρια δέντρων. Απ’ τις κάννες των όπλων, αντί για σφαίρες, μπαρούτι και καπνό, τινάζονται λουλούδια, πεταλούδες, λιμπελούλες και μπομπόνια. Τα παιδιά της ομάδας Ζαρίν πυροβολούν την ομάδα Τακ όχι με σφαίρες, αλλά με μικρά μπουκέτα λουλούδια και πολύχρωμες πεταλούδες. Κι απ’ αντίκρυ, η ομάδα Τακ απαντάει με λιμπελούλες και μπομπόνια. Ο αέρας έχει γεμίσει μυρωδιές απ’ τα λουλούδια κι απ’ τα μπομπόνια. Ήταν σαν μέρα Πρωτοχρονιάς ή σαν γιορτή των Αγίων Πάντων. Τα παιδιά των δύο αντίθετων μαχαλάδων ξεσπούν σε γέλια και τα γέλια τους ανεβαίνουν ως τον έβδομο ουρανό. Γέλια, γέλια, χαρές και αγάπες κυριεύουν τα πάντα. Ο Αλβάν, εκεί ψηλά, πλάι στο πελώριο δέντρο που οι ρίζες του είναι στον ουρανό και τα κλαδιά του σ’ όλον τον κόσμο, ο Αλβάν με τα χρωματιστά μπαλόνια του πετάει ανάλαφρα, πλημμυρισμένος από χαρά και νιώθει πως ο ήλιος και το φεγγάρι είναι δυο ρόδες στο δικό του ποδήλατο. Θέλει να πηδήσει στη σέλα των άστρων και κρατώντας το τιμόνι του ανέμου να φύγει μες στο άπειρο.
    Άξαφνα, κάτω στη γη, ανάμεσα απ’ τους καπνούς και τα σκοτάδια, βλέπει ένα περιστέρι ν’ ανεβαίνει. Το περιστέρι είναι ο Ριπιδάτος, τ’ αγαπημένο περιστέρι του Μεϊλού. Λίγο πιο κει, η Τουλή κι η Σεκουλή, οι αδερφές του Σαλέμ, για δες, στους ώμους τους έχουν φυτρώσει κάτι μικρά χρυσά φτεράκια και φτερουγάνε πίσω απ’ το Ριπιδάτο κι έρχονται κοντά του. Ο Αλβάν απ’ την πολλή χαρά έγινε ανάλαφρος σαν πούπουλο. Το μυρωδάτο αεράκι περνάει απ’ το διάφανο βλέμμα του κι απ’ τ’ ολόδροσο χαμόγελο του.
    Τούτη τη στιγμή, ο Σαλέμ, καβάλα σ’ ένα κίτρινο περιστέρι, πλησιάζει τον Αλβάν. Οι δυο φίλοι αναπήδησαν κι έδωσαν τα χέρια. Και τότε, όλα τα παιδιά, κι απ’ τις δυο ομάδες, πιάστηκαν χέρι χέρι σ’ ένα μεγάλο κύκλο χορού. Ο Αλβάν έτρεξε ίσα στο χαρταετό του τον Κοκκινολαίμη και πήρε το μεγάλο τηλεγράφημα κρεμασμένο στο σπάγκο του. Πάνω στο τηλεγράφημα βλέπει γραμμένη την έκθεση του που πρέπει να διαβάσει στην τάξη του σχολείου του τον επόμενο χρόνο. Όλα τα παιδιά τον παρακαλούν να τους τη διαβάσει. Ο Αλβάν πλησιάζει το χαρτί κοντά στα μάτια του κι αρχίζει να διαβάζει αργά αργά τις λέξεις και τις φράσεις γεμάτες φως. Έτσι που διαβάζει, είναι σαν να διαβάζει για τους ανθρώπους όλου του κόσμου, κι έτσι ψηλά που στέκεται μοιάζει σαν να ‘ναι η ψυχή όλων των παιδιών του κόσμου κι έχει να πει ένα παγκόσμιο μήνυμα.
    Η έκθεσή του αρχίζει μ’ αυτά τα λόγια:
    Τα όνειρά μου είναι όλο περιστέρια, χαρταετούς και πολύχρωμα μπαλόνια…
    (Από το Ανθολόγιο Ε’ & ΣΤ’ Δημοτικού, μετάφραση: Γιάννης Ρίτσος)


    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τυχεροί οι μαθητές σου Γιάννη.
      Πιστεύω στη "σπορά" των δασκάλων και πάντα εύχομαι να πέσει σε γόνιμο έδαφος και να καρποφορήσει.

      Διαγραφή
  3. Αποκάλυψη! Από τις καλές πλευρές του Διαδικτύου. Από τις ομορφότερες στιγμές των ημερών η ανάγνωση όλης της ανάρτησης, μαζί και των σχολίων!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Στην άγρια θάλασσα του δικτύου υπάρχουν και τα νησιά της ποίησης που φτάνουμε μισοπνιγμένοι Κατερίνα

      Διαγραφή
  4. https://www.facebook.com/groups/709715905824082/?ref=bookmarks

    ΑπάντησηΔιαγραφή