Μάζα και εξουσία

Εξ αρχής πρέπει να πω ότι:
1-'Ενα από τα σπουδαιότερα βιβλία που διάβασα τουλάχιστον την τελευταία 5ετία
2-Δεν πρόκειται για θεωρητικό κείμενο.Θα το έλεγα μάλλον ευρύτατα ανθρωπολογικό
3-Η σημασία του μεγάλη ΚΑΙ για την αυτογνωσία μας.

Λίγα λόγια για τα ανωτέρω
1-Ο Ελία Κανέττι (Elia Canetti 1905-1994) με πολύχρονο μόχθο,οξεία σκέψη και αχανή ποικίλη βιβλιογραφία έγραψε αυτή την πολυσήμαντη μελέτη που εκδόθηκε το 1960.
Το βιβλίο αυτό το  είχα καιρό στα υπόψη με συνεχείς αναβολές.

2-Είναι πάνω απ' όλα μελέτη της φύσης του ανθρώπου διαχρονική που καλύπτει από το πρωτόγονο/ζωικό στάδιο έως το σύγχρονο, προσεγγίζοντας ιστορικά,κοινωνιολογικά,ψυχολογικά,βιολογικά κλπ τις δομές και εκδηλώσεις που αφορούν το θέμα του "Μάζα και εξουσία"

3-Αφορούν την αυτογνωσία μας καθότι συνειδητοποιούμε ότι με άγνοια μας συμμετέχουμε και δρούμε "αφανώς" τόσο ως μάζα όσο και ως εξουσία σε διάφορες εκδηλώσεις της ζωής.

Θα αναφέρω ενδεικτικά την διαπραγμάτευση κάποιων εννοιών:

Αγέλη-Η θρηνητική αγέλη που γίνεται πολλαπλασιαστική αγέλη ή μεταβάλλεται σε πολεμική αγέλη.Υπήρχε από τον πρωτογονισμό έως σήμερα που την εντοπίζουμε ακριβώς ίδια ακόμη και στο διαδίκτυο και τα social media.

Ανοικτή ή κλειστή Μάζα-Τεράστια η σημασία του σωστού χαρακτηρισμού κατά την εκδήλωση της.Ο τύπος καθορίζει την δύναμη της και την διάρκεια της.Μεταβάλλεται από τη μία μορφή στην άλλη.Αφορά κυρίως θρησκείες,κινήματα και κόμματα και αποκτά εξουσιαστική δομή.

Διαταγή-Ουσιαστική ρίζα της διαταγής είναι η απειλή θανάτου.Επιφανειακά μόνο άλλαξε τελευταία αλλά είναι ουσιαστικά μία απειλή τιμωρίας του δυνατού προς τον αδύνατο. Παραμένει πάντα στην ψυχή του εκτελεστή της ως αγκάθι που πρέπει να βρει ευκαιρία να αποβληθεί,έστω και με την ίδια μέθοδο-διατάζοντας και ο ίδιος τους υπό αυτόν.

• ....Το αίσθημα της μάζας είναι τόσο ισχυρό,ώστε οι άνθρωποι προτιμούν να καταστραφούν όλοι μαζί παρά να αναγνωρίσουν την ήττα τους και να ζήσουν επομένως τη διάλυση της μάζας τους.

• Οι εξουσιαστές που θέλουν να προκαλέσουν πόλεμο/ρήξη,ξέρουν πολύ καλά ότι πρέπει είτε να βρουν είτε να επινοήσουν έναν πρώτο νεκρό.

• Η μεγαλύτερη ενότητα με την οποία αισθάνεται ότι σχετίζεται ο άνθρωπος είναι πάντα μία μάζα με ένα μαζικό σύμβολο.Τα έθνη ως μάζα έχουν τα βαθύτερα σύμβολα τους που σχετίζονται με τη ζωή τους και ιστορία τους,π.χ.Αγγλία-Θάλασσα/Ολλανδία-φράγμα/Γερμανία-δάσος=στράτευμα/Γαλλία-επανάσταση/Ελβετία-βουνό/Ισπανία-ματαντόρ/Εβραίοι-Έξοδος....

• Βλέποντας ένα τάγμα γερμανικού ιππικού,ο Νίτσε βρήκε αφορμή να γράψει το κύριο έργο του τη "Θέληση για Ισχύ"....Σαν κρύσταλλος μάζας στο γερμανικό στράτευμα λειτουργούσε η πρωσική κάστα των Γιούνκερς.Όταν ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος πόλεμος ολόκληρος ο γερμανικός λαός έγινε μια τεράστια ανοικτή μάζα.Εκείνες οι πρώτες μέρες του Αυγούστου του 1914 είναι και οι μέρες της σποράς του εθνικοσοσιαλισμού.

• Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία,ότι για τους ανθρώπους που ζουν αποκλειστικά και μόνο για τα χρήματα τους,ο θησαυρός τους μπαίνει στη θέση της ανθρώπινης μάζας.Τα παραδείγματα πολλά.

• Ποτέ δεν ξεχνάει κανείς μια ξαφνική υποτίμηση της προσωπικότητας του,είναι πολύ οδυνηρή.Την κουβαλάει μέσα του μια ολόκληρη ζωή,εκτός αν μπορέσει να την ρίξει πάνω σε κάποιον άλλον.

• Το ζήτημα της δικαιοσύνης είναι τόσο παλιό,όσο και η κατανομή.

• Η περηφάνια της παραγωγής κατάγεται από την πολλαπλασιαστική αγέλη.

• Η πρόθεση του ενός σώματος για το άλλο συγκεκριμενοποιείται από τη στιγμή του αγγίγματος.Ακόμη και στις κατώτερες μορφής ζωής εκείνη η στιγμή έχει κάτι το αποφασιστικό. Περιέχει τους αρχαιότερους τρόμους.Η ζωή μας στον πολιτισμό δεν είναι παρά μια μεγάλη προσπάθεια για να την αποφύγουμε....

• Όποιος θέλει να εξουσιάζει τους ανθρώπους,προσπαθεί να τους ταπεινώσει μέχρι να μείνουν μπροστά του σα ζώα.Και σαν ζώα τους μεταχειρίζεται,ακόμη κι αν δεν τους το λέει,μέσα του έχει πάντα ξεκαθαρισμένο πόση λίγη σημασία έχουν.Ο τελικός του στόχος είναι να τους απομυζήσει και του είναι αδιάφορο τι θ' απομείνει απ' αυτούς.Όταν δεν χρησιμεύουν πια σε τίποτα τους αποβάλει....
  
• Όλα όσα τρώγονται είναι αντικείμενο της εξουσίας....Δεν υπάρχει πιο έντονη μορφή εξουσίας από τη σχέση μητέρας-παιδιού.

• Όταν είναι κανείς χορτάτος μπορεί μια χαρά να δρασκελίζει πεινασμένους.

• Η κρίση αυτή είναι του Πλουτάρχου,ενός από τα πιο ουμανιστικά πνεύματα που γέννησε η ανθρωπότητα.

• Σαν παρανοϊκό εξουσιαστή θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς εκείνον που με όλα τα μέσα κρατάει μακριά το θάνατο αντί να τον αντιμετωπίζει.... Ο τρόμος που σκορπά ο τύραννος ξαναγυρνά σ' αυτόν....οι φόβοι του αναγκαστικά μεγαλώνουν όσο περισσότερο εκτελούνται οι διαταγές του.

• Η απάτη όλων των ηγετών.Η απάτη είναι πάντα η ίδια.Ο Αρχηγός θέλει να επιζήσει στέλνοντας άλλους στο θάνατο.Η αντιπάθεια των εξουσιαστών για τους επιζώντες είναι γενική.

• Ο Σταντάλ είναι ελεύθερος.Ρίχτηκε σε όλα όσα μπορούσαν να του δώσουν χαρά,χωρίς να γίνει ρηχός,επειδή σεβάστηκε το μεμονωμένο.Τίποτε δε συνόψισε σε ενότητες.....

• Το Ισλάμ και ο Καλβινισμός είναι οι γνωστότερες θρησκείες που οι οπαδοί τους ποθούν τη θεϊκή βία αλλά δεν τους αρκεί γιατί είναι πολύ γενική και μακρινή.....

• Η πράξη της ενέδρας είναι από τη φύση της μυστική και βρίσκεται στο βαθύτερο πυρήνα της εξουσίας....

• Ο εξουσιαστής δεν συγχωρεί ποτέ αληθινά.

• Η Διαταγή είναι αρχαιότερη από τη γλώσσα,γι' αυτό την καταλαβαίνουν τα σκυλιά.

• Πως έγινε η εξημέρωση της διαταγής?Με την δωροδοκία.Η εξημέρωση μετατρέπει τη διαταγή σε υπόσχεση τροφής. Εθελοντική αιχμαλωσία με διάφορους βαθμούς και κλιμακώσεις.Δεν μεταβάλει όμως εντελώς την ουσία της διαταγής.

• Όποιος το έβαλε στα πόδια μπροστά στην απειλή ή υποτάχτηκε σ' αυτήν,αυτός σίγουρα θα εκδικηθεί.

• Ο στρατός δεν επιτρέπεται ποτέ να είναι μάζα.Γιατί στη μάζα η διαταγή μεταδίδεται οριζόντια,ανάμεσα στα μέλη της παρόλο που στην αρχή μπορεί να δοθεί από τα πάνω.

• Η πειθαρχία της προαγωγής.Η προαγωγή είναι η έκφραση της μυστικής επενέργειας των αγκαθιών που αφήνουν οι διαταγές.Διατάζοντας πλέον και ο ίδιος απαλλάσσεται από ένα μέρος των αγκαθιών του 
• 
• Οι άνθρωποι που δρουν κατά διαταγή είναι ικανοί για τις τρομερώτερες πράξεις.Ο δήμιος είναι ο πιο ικανοποιημένος άνθρωπος,ο άνθρωπος με τα λιγότερα αγκάθια γιατί τα αφαιρεί σκοτώνοντας ο ίδιος.Δε νιώθει ένοχος,δεν μετανιώνει.Η πράξη δεν έχει περάσει μέσα του.

• Η διαταγή στη συμπαγή μορφή που έχει προσλάβει σήμερα μετά από μια μακρά ιστορία,έχει γίνει το πιο επικίνδυνο στοιχείο στη συμβίωση των ανθρώπων.Πρέπει να έχει κανείς το θάρρος να της αντιτάσσεται και να κλονίζει την κυριαρχία της.

Ενότητες

Η ΜΑΖΑ
Η ΑΓΕΛΗ
ΑΓΕΛΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ
ΜΑΖΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΑ ΣΩΘΙΚΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Ο ΕΠΙΖΩΝ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
Η ΔΙΑΤΑΓΗ
Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ
ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ
ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΝΟΙΑ
ΕΠΙΛΟΓΟΣ