Άδοξοι ποιητές

από Μαριάννα Τζιαντζή

Οι ποιητές πεθαίνουνε, η ποίηση ζει (αν και όχι κατ’ ανάγκη η δική τους)

Επί μισό αιώνα εξέδιδε τις ποιητικές του συλλογές ο Πατρινός ποιητής Τάσος Ξανάλατος που πέθανε πρόσφατα σε ηλικία 93 ετών. Ο θάνατός του δεν αποτέλεσε είδηση για τα «μεγάλα» ΜΜΕ καθώς οι περισσότεροι δεν ξέραμε καν αν ζούσε, αν υπήρξε ποτέ.  Είδηση όμως είναι ότι ούτε ένα ποίημα του δεν μπορούμε να βρούμε στο Διαδίκτυο (τουλάχιστον εγώ δεν μπόρεσα), παρά μόνο τους τίτλους των συλλογών του που υπάρχουν σε διάφορες βιβλιοθήκες. (Έμαθα για το θάνατό του από την εφημερίδα Αυγή του Πύργου.)

Ωστόσο, όπως διαβάζουμε στη νεκρολογία της Ένωσης Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδας (της οποίας ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη), με ημερομηνία 10 Ιουνίου 2014, ο Τάσος Ξανάλατος ήταν ποιητής με τη βούλα: είχε εκδώσει 18 ποιητικές συλλογές και ένα θεατρικό έργο, ποιήματά του έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες, ενώ πολλές εφημερίδες, των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης και των Πατρών έχουν γράψει κολακευτικά λόγια για την ποίησή του.

Έφυγε αθόρυβα, όπως αθόρυβα έζησε τη φτωχική ζωή του, γράφει η νεκρολογία. «Δεν ευτύχησε να δημιουργήσει οικογένεια. Η ζωή τον επιφόρτισε να διατρέφει και να περιποιείται μέχρι το θάνατό τους δύο κατάκοιτες μεγαλύτερης ηλικίας αδελφές του, τελείως άπορος ο ίδιος». Με ενέργειες της Εταιρείας Λογοτεχνών τού εξασφαλίστηκε δωρεάν νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη σαν ανασφάλιστου λογοτέχνη. (Όχι όμως τιμητική σύνταξη.)

Κάποτε πολλοί Πατρινοί θα ήξεραν τον Ξανάλατο καθώς επί πολλά χρόνια δημοσιεύονταν στον τοπικό Τύπο  ποιήματα, διηγήματα, άρθρα και κριτικές του. Η τελευταία ποιητική συλλογή του εκδόθηκε το 2013. Όλες οι συλλογές του εκδόθηκαν στην Πάτρα, με δαπάνες δικές του ή και φίλων του, μαθαίνουμε. Η νεκρολογία τον χαρακτηρίζει «παραδοσιακό» ποιητή (προφανώς όχι με την έννοια του ναϊφ, του λαϊκού).

Ρώτησα τον Βασίλη, έναν φίλο μου Πατρινό, ποιητή και πεζογράφο, αν τον ήξερε. Κάτι του έλεγε αόριστα το όνομα «Ξανάλατος», μάλλον ήταν παλαμικός, μου είπε. Όμως ο Βασίλης θυμόταν καλά το ποίημα του Καρυωτάκη «Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων» (από ταΝηπενθή που εκδόθηκαν το 1921, τη χρονιά που γεννήθηκε ο Ξανάλατος). 

Ξεχασμένος λοιπόν ο Ξανάλατος. Ωστόσο, κάποιος μίλησε γι’ αυτόν και για όλους τους «άδοξους», τους μη δοξασμένους ποιητές... βάζοντας και τον εαυτό του μέσα.

Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων

Από θεούς και ανθρώπους μισημένοι,

σαν άρχοντες που εξέπεσαν πικροί,

μαραίνονται οι Βερλέν· τους απομένει

πλούτος η ρίμα πλούσια και αργυρή.

Οι Ουγκό με «Τιμωρίες» την τρομερή

των Ολυμπίων εκδίκηση μεθούνε.

Μα εγώ θα γράψω μια λυπητερή

μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι.

Αν έζησαν οι Πόε δυστυχισμένοι,

και αν οι Μποντλέρ εζήσανε νεκροί,

η Αθανασία τους είναι χαρισμένη.

Κανένας όμως δεν ανιστορεί

και το έρεβος εσκέπασε βαρύ

τους στιχουργούς που ανάξια στιχουργούνε.

Μα εγώ σαν προσφορά κάνω ιερή

μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που ’ναι.

Του κόσμου η καταφρόνια τους βαραίνει

κι αυτοί περνούνε αλύγιστοι και ωχροί,

στην τραγική απάτη τους δοσμένοι

που κάπου πέρα η Δόξα καρτερεί,

παρθένα βαθυστόχαστα ιλαρή.

Μα ξέροντας πως όλοι τους ξεχνούνε,

νοσταλγικά εγώ κλαίω τη θλιβερή

μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που ’ναι.

Και κάποτε οι μελλούμενοι καιροί:

«Ποιος άδοξος ποιητής» θέλω να πούνε

«την έγραψε μιαν έτσι πενιχρή

μπαλάντα στους ποιητές άδοξοι που 'ναι;»